Οδηγούμαστε σε σύστημα καθαρού κατώτατου μισθού για όλους

Αναδημοσίευση από την "Εποχή"

Του

Αλέξη Π. Μητρόπουλου*

Η απαξίωση των συνδικάτων, η απομείωση του οικονομικού και κοινωνικού τους ρόλου, η αδρανοποίηση όλου του συλλογικού πολιτισμού, ως μηχανισμού άμβλυνσης των ταξικών αντιθέσεων και διατίμησης της εργατικής δύναμης, άρχισε μαζί με την επιβολή του Μνημονίου. Αυτή είναι, κατά τους μνημονιακούς κύκλους, η μεγαλύτερη «διαρθρωτική μεταρρύθμιση». Γι’ αυτό και η επίθεση στα αυνδικάτα εξελίχθηκε μεθοδικά και σχεδιασμένα από τη βρυξελληνική διανόηση και από τη μνημονιακή δημοσιολογία.

Θεσμική επίθεση στα συνδικάτα

Έπρεπε να επικρατήσει το δόγμα «ο καθένας μόνος του», για να επιτευχθεί ο κατακερματισμός του κοινωνικού ιστού. Όσοι συνδικαλιστές αντιστάθηκαν στην παράδοση της χώρας και στην κατεδάφιση του Κοινωνικού Κράτους, δέχτηκαν πρωτόγνωρης έντασης στοχευμένες επιθέσεις (ακόμη και σε προσωπικό επίπεδο), με όλα τα μέσα, από τους συστημικούς αναλυτές, που διόγκωναν ό, τι επιλήψιμο -ή έστω κοινωνικώς αμφισβητούμενο- ενυπάρχει σε κάθε ζώντα οργανισμό.

Μεγάλη σύγχυση υπάρχει και για το μέλλον των μισθών. Με τη δήλωση του κ. Γ. Μέργου, γενικού γραμματέα υπουργείου Οικονομικών, ότι ο κατώτατος μισθός είναι αρκετά υψηλός εν σχέσει με την ανταγωνιστικότητα, άρχισε νέος γύρος συζητήσεων. Αναζωπυρώθηκε με τη συνέντευξη του Γ. Δραγασάκη στη ΝΕΤ στις 23-2-2013 και της κ. Μ. Δαμανάκη στην εφημερίδα «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» στις 24-2-2013.

Από τις μέχρι τώρα προφορικές και γραπτές αναλύσεις, όμως, φάνηκε ότι οι περισσότεροι αγνοούν τι πράγματι έχει ψηφιστεί ως τώρα για τους μισθούς, κυρίως του ιδιωτικού τομέα. Ακόμα και ο εγκρατής «Ριζοσπάστης» κυκλοφόρησε στις 16-2-2013 προβάλλοντας τη διεκδίκηση νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) με αύξηση μισθών, κάτι που ρητά, πλέον, απαγορεύεται (ν. 4093/2012). Ο ίδιος ο πρωθυπουργός στην εφημερίδα «REAL NEWS» της 17-2-2013 - και μερικοί υπουργοί - διαβεβαίωσαν -παρά τα ήδη ψηφισμένα- ότι ο κατώτατος δεν θα πειραχτεί.

«Βουλγαροποίηση» μισθών, η άγνωστη ρήτρα

Παραθέτουμε λοιπόν τα ισχύοντα:

Με τη λήξη της ισχύος διά νόμου του μεγάλου όγκου των κλαδικών ΣΣΕ στις 14-2-2013, την έναρξη της 3μηνης (αντί 6μηνης) μετενέργειας, μπήκαμε ήδη σε μια φάση βίαιης και γενικευμένης αναδιάρθρωσης μισθολογικών συστημάτων (ιδιωτικού, στενού δημόσιου, ΔΕΚΟ) στην Ελλάδα, που δεν έχει προηγούμενο στην Ευρώπη.

Εν πρώτοις, υπάρχει η ρήτρα της συγκρίσιμης ευθυγράμμισης (ανταγωνιστικής υποτίμησης) με τις χώρες της Κεντρικής και Ν.Α. Ευρώπης (σελ. 713 του ΦΕΚ Α 28/14-2-2012, ν. 4046/2012). Ρήτρα διαρκής και μόνιμη (δομική) της ελληνικής αγοράς εργασίας, ανεξάρτητα από την πορεία της οικονομίας και της βιωσιμότητας του χρέους. Συνακόλουθος, είναι ο μονομερής νομοθετικός καθορισμός του κατώτατου μισθού από 1-4-2013, για τον οποίο οι λεγόμενοι «κοινωνικοί εταίροι» θα εκφράζουν απλώς την άποψή τους(!) (κεφ. ΙΑ, παρ.1, σελ. 5611 του ΦΕΚ Α 222/12-11-2012, ν. 4093/2012).

Ήδη, να θυμίσουμε, στην τρίτη επικαιροποίηση του πρώτου Μνημονίου (2-7-2011) αναφέρεται (σελ. 12-13 του ΦΕΚ Α 152/1-7-2011, ν. 3986/2011) ότι: «Οι μισθοί των εργαζομένων στις Δημόσιες Επιχειρήσεις θα είναι σε αρμονία με το νέο μισθολόγιο του Δημόσιου Τομέα». Για δε τους μισθούς στο δημόσιο τομέα αναφέρει ότι: «…θα είναι σε αρμονία με τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα επιτυγχάνοντας μείωση του συνολικού μισθολογικού κόστους.». Ως εκ τούτου, οι μεταβολές στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα είναι γνώμονας και για τους λοιπούς.

Η σταδιακή ολοκλήρωση αυτής της άγνωστης μέχρι σήμερα στο ευρύ κοινό ρήτρας, θα γίνει μέσα σε τρία (3) χρόνια (σελ. 13). Αυτό θα καθηλώσει όλους τους μισθούς (και των τριών μισθολογίων) στα επίπεδα του ιδιωτικού τομέα, που -εφεξής ρυθμιζόμενος μονομερώς από την κυβέρνηση- θα ενεργοποιεί τη ρήτρα «βουλγαροποίησης» για όλα τα μισθολόγια και όχι μόνο του ιδιωτικού τομέα (ν. 4046/2012 σελ. 713).

Είναι λοιπόν καιρός όλοι οι εργαζόμενοι, ακόμη και αυτοί του «στενού» δημόσιου τομέα, που αμείβονται με τα λεγόμενα «ειδικά» μισθολόγια, να αντιληφθούν ότισε βάθος τριετίας η διαδικασία «κατωτατοποίησης» των μισθών (ν. 4093/2012) και η δεύτερη φάση της «βουλγαροποίησης» (ν. 4046/2012) αφορά όλους τους μισθωτούς.

Το τέλος της συλλογικής αυτονομίας

Ως προς τον κατώτατο μισθό, η μοίρα του είχε προδιαγραφεί ήδη από το πρώτο Μνημόνιο (ν. 3845/2010, σελ. 1323 άρθρο 2 παρ. 7), όπου είχε προβλεφθεί ότι «όλες οι ΣΣΕ μπορούν να αποκλίνουν από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.». Τότε είχαμε προειδοποιήσει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, (βλ. «Ασφαλιστικό Ώρα Μηδέν» και «Η Κοινωνία στο Απόσπασμα», Εκδ. Λιβάνη, 2011 και 2013).

Με το τρίτο Μνημόνιο (ν. 4093/2012), τον Προϋπολογισμό του 2013 και τον πρόσφατο εφαρμοστικό (ν. 4111/2013, ΦΕΚ Α 18/25-1-2013), η μεταβολή λαμβάνει θεσμικό χαρακτήρα. Πλήττεται ο πυρήνας της συλλογικής αυτονομίας, το ισχυρότερο διαχρονικά όπλο του ταξικού αγώνα, αλλά και του συστημικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Έτσι, όπως προέβλεπε η τρίτη επικαιροποίηση του πρώτου Μνημονίου (ν. 3845/2010), το δεύτερο Μνημόνιο (ν. 4046/2012), αλλά και το τρίτο (ν. 4093/2012), η βίαιη αναδιάρθρωση του ελληνικού συστήματος μισθών (στην ουσία, συνολική αποσάθρωση) εξειδικεύεται περαιτέρω. Συγκεκριμένα:

α) Με την υπαγωγή των ΔΕΚΟ (όπως οριοθετούνται με τον ν. 3429/2005) στο Ενιαίο Μισθολόγιο-Βαθμολόγιο και τη δραστική περικοπή μέχρι και 50% των απολαβών, όπως ορίζεται στην υπ’ αριθ. 29605/12-12-2012 εγκύκλιο του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης, με την πρόβλεψη ότι τα ειδικά μισθολόγια θα ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο,

β) Με την αφαίρεση της δυνατότητας από τα συνδικάτα των ΔΕΚΟ να συνομολογούν αυξήσεις μέσω ΣΣΕ, τα οποία έτσι αχρηστεύονται κατ’ ουσίαν, αφού ο τρόπος και ο μηχανισμός καθορισμού των μισθών θα είναι εφεξής αποκλειστική αρμοδιότητα της κυβέρνησης και των δανειστών,

γ) Με την αναλογική εφαρμογή του ν. 4024/2011 (ΦΕΚ Α 226/27-10-2011) στο σύνολό του και για τους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ, που θα αφορά όχι μόνο στο μισθολόγιο-βαθμολόγιο, αλλά και στην εφεδρεία-διαθεσιμότητα-κινητικότητα-απολύσεις, όπως ορίζει το τρίτο σκληρότερο Μνημόνιο.

δ) Με την αφαίρεση από την ΓΣΕΕ της αρμοδιότητας να συζητά και να διαπραγματεύεται για τον κατώτατο μισθό (σελ. 5612 ν. 4093/2012), αλλά και για κάθε άλλο ζήτημα «μισθολογικού χαρακτήρα». Συγκεκριμένα αναφέρεται (σελ. 5612) ότι: «Οι Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις καθορίζουν τους ελάχιστους μη μισθολογικούς όρους εργασίας που ισχύουν για τους εργαζόμενους όλης της χώρας» και ότι «Βασικοί μισθοί, βασικά ημερομίσθια, κάθε είδους προσαυξήσεις αυτών και γενικά κάθε άλλος μισθολογικός όρος ισχύουν μόνο για τους εργαζόμενους που απασχολούνται από εργοδότες των συμβαλλομένων εργοδοτικών ενώσεων και δεν επιτρέπεται να υπολείπονται του νόμιμου νομοθετημένου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου.».

Αυτή ακριβώς είναι η διάταξη-«δούρειος ίππος», για να μπορούν οι εργοδότες που δεν δεσμεύονται από ΣΣΕ, να επιτυγχάνουν ελάχιστους μισθούς, κατώτερους και από τους εκάστοτε κατώτατους νομοθετημένους από την κυβέρνηση!Ήδη σήμερα, παρά το ότι αυτό ακόμη απαγορεύεται, αρκετές χιλιάδες εργαζόμενοι αμείβονται με μισθό κάτω από τον κατώτατο με πλήρη απασχόληση και πολλές φορές χωρίς ασφάλιση!

ε) Με την πρόβλεψη του τρίτου Μνημονίου ότι κανένας μισθός στον ιδιωτικό τομέα (είτε από ατομική σύμβαση εργασίας-ΑΣΕ, είτε από ΣΣΕ) δεν μπορεί να είναι κατώτατος του εκάστοτε κατώτατου(!), κάτι που a contrario σημαίνει, για τους γνωρίζοντες πλέον τους μνημονιακούς ευφημισμούς, ότι όλοι οι μισθοί επιτρέπεται να πέσουν μέχρι τον κατώτατο. Επί λέξει το τρίτο Μνημόνιο (σελ. 5612 του ΦΕΚ Α 18/25-1-2013, ν.4093/2012) αναφέρει ότι: «Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας και Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας κάθε είδους δεν επιτρέπεται να ορίζουν μηνιαίες τακτικές αποδοχές ή ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης κατώτερο από το νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο».

στ) Με τη θέσπιση, με τον ίδιο νόμο, για όλους τους εργαζομένους, του παγκόσμιας πρωτοτυπίας συστήματος «καθαρού κατώτατου μισθού» (single minimum wage system), χωρίς προσαυξήσεις λόγω προϋπηρεσίας, οικογένειας, σπουδών, συνθηκών κ.ά. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι: «Πέραν της μηνιαίας τακτικής προσαύξησης λόγω προϋπηρεσίας, καμία άλλη προσαύξηση δεν περιλαμβάνεται στον νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο». Με αυτή τη ρύθμιση καταργούνται όλα τα επιδόματα λόγω χρόνου, σπουδών, συνθηκών εργασίας, οικογενειακής κατάστασης, αρχικά στα πλαίσια του κατώτατου και αργότερα στα πλαίσια όλων των μισθών του ιδιωτικού τομέα.

Ολοταχώς για νέα μείωση του κατώτατου

Προς τι συνεπώς η διαβεβαίωση του πρωθυπουργού στην εφημερίδα «Real News» της 17-2-2013 ότι ο κατώτατος μισθός δεν θα μειωθεί, αφού με τη νομοθετική ρύθμιση που θα κάνει η κυβέρνηση, την 1-4-2013, θα πρέπει να αφαιρέσει από τον κατώτατο μισθό κάθε προσαύξηση και επίδομα; Αυτό δεν αποτελεί μείωση;

Αλλά και η μοναδική αυτή προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας («χρονοεπίδομα») δεν χορηγείται, αφού αμέσως παρακάτω ορίζεται ότι: «Έως ότου η ανεργία διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10%, αναστέλλεται η προσαύξηση του νομοθετικώς καθορισμένου νόμιμου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου για προϋπηρεσία που συμπληρώνεται μετά την 14-2-2012».

Όμως, ακόμα και όταν το ποσοστό ανεργίας κατέλθει στο 10%, η μοναδική προϋπηρεσία που θα αναγνωρίζεται για τη χορήγηση του χρονοεπιδόματος θα είναι τα πρώτα εννέα (9) χρόνια (ν. 4093/2012, σελ. 5612), δηλαδή τρεις τριετίες!

Έστω π.χ. εργαζόμενος με προϋπηρεσία 33 ετών, αντί για 11 τριετίες (33=11Χ3), θα αμείβεται για τις πρώτες τρεις τριετίες, δηλ. για τα πρώτα 9 χρόνια του εργασιακού του βίου. Έτσι γίνεται αντιληπτό ότι με την απαξίωση του χρονοεπιδόματος (του βασικού συντελεστή αύξησης του μισθού) θα υπάρξει επιτάχυνση της «βουλγαροποίησης» όλων των μισθών του ιδιωτικού τομέα. Όλοι οι μισθωτοί στο μέλλον θα λαμβάνουν μόνο το νομοθετημένο από την κυβέρνηση ελάχιστο (κατώτατο) μισθό συν το επίδομα χρόνου εννέα (9) ετών (3 τριετίες) και τίποτε άλλο.

Ατομικές συμβάσεις για όλους

Ως εκ τούτου, από 14-2-2013 εισερχόμαστε και επίσημα, σε καθολικό σύστημα Ατομικών Συμβάσεων Εργασίας (ΑΣΕ) χωρίς εγγυημένο ελάχιστο (κατώτατο-εισαγωγικό) μισθό/ημερομίσθιο, αφού θα καθορίζεται μονομερώς από την κυβέρνηση σε πρώτη φάση (μεταβατική) και αργότερα θα γίνει αντικείμενο ορισμού από τη λεγόμενη …«ελεύθερη» διαπραγμάτευση μεταξύ αφενός του απορφανισμένου από κάθε συλλογική προστασία εργαζόμενου και αφετέρου του εργοδότη. Η μόνη συμφωνία τους θα αφορά κατώτατο μισθό κάτω του νομοθετημένου!

Είναι προφανές ότι υπό την απειλή της διαρκώς αυξανόμενης ανεργίας, ο εργαζόμενος της ανάγκης θα υπογράφει ή θα συμφωνεί οτιδήποτε προτείνεται από την εργοδοτική πλευρά. Πρόκειται περί εργασίας χωρίς αρχές, χωρίς έλεγχο, χωρίς κανόνες, χωρίς προστασία, χωρίς κοινωνική νομιμοποίηση. Είναι καθαρή «εργασιακή ειλωτεία» και κλασικό υπόδειγμα εργαζόμενου-πένητα (working poor).

Η βίαιη εσωτερική υποτίμηση που συντελείται με την εξομοίωση προς τα κάτω όλων των μισθολογίων, αποκρύπτεται με ευφημισμούς από την κυβέρνηση και τον αρμόδιο υπουργό, που παραπλανούν τον ελληνικό λαό ερμηνεύοντας σκόπιμα τον όρο «αναθεώρηση του κατώτατου μισθού» του πρόσφατου Μνημονίου, ως δήθεν διαδικασία αύξησής του. Τα κριτήρια ανταγωνιστικότητας κ.λπ. της οικονομίας που θέτει το σχετικό χωρίο του Μνημονίου (ν. 4093/2012 σελ. 5612) αφορούν με βεβαιότητα στη νέα μείωση του κατώτατου μισθού και όλων των άλλων, επειδή το ισχύον ελληνικό μισθολογικό σύστημα είναι «κατωτατοκεντρικό», δηλαδή και τα επιδόματα που απέμειναν, ορίζονται με βάση το ύψος του κατώτατου μισθού.

Η λεγόμενη «αναθεώρηση» ή «διαδικασία διαμόρφωσης νομοθετικώς καθορισμένου νόμιμου κατώτατου μισθού και ημερομισθίου», που θα αποφασισθεί μέχρι 1-4-2013 σύμφωνα με τον ν. 4093/2012, δεν αφορά την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, όπως ορισμένοι μνημονιακοί δημοσιολόγοι διατείνονται, αλλά αφορά αποκλειστικά και μόνο στον ορισμό του κατώτατου μισθού (πάντα προς τα κάτω και πάντα σε σύγκριση με τη Βουλγαρία), όπως άλλωστε ερμήνευσε τη σχετική διάταξη του Μνημονίου και ο Επίτροπος Όλι Ρεν.

Είναι πασίδηλο, πλέον, ότι η κυβέρνηση και οι δανειστές διαμορφώνουν μια κοινωνία χωρίς ΣΣΕ και συνδικάτα (area without union), χωρίς συλλογική δράση και προστασία, για να εντείνουν το αντικοινωνικό έργο της γενικευμένης βίαιης εσωτερικής υποτίμησης. Ο πιο ακραίος, επιθετικός και αναχρονιστικός νεοφιλελευθερισμός προελαύνει με όργανο το κράτος, προτού το καταστήσει ολοκληρωτικά κράτος-«παρία» («rogue»), με τον βίαιο ακρωτηριασμό του και την παράδοση, ακόμη και πολλών κρίσιμων κρατικών λειτουργιών, στο ιδιωτικό νομαδικό κεφάλαιο.

* Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι βουλευτής του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.-Ε.Κ.Μ. και Πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ, www.enypekk.gr).