Προβλήματα, δυσλειτουργίες και παρενέργειες που έχουν προκύψει από την επιβολή κυρώσεων κατά τη διαπίστωση αδήλωτης εργασίας

Απροστάτευτοι εργαζόμενοι και θριαμβολογούντες πολιτικοί

 Δημοσιεύουμε αναφορά συναδέλφου μας, από τον Ιούνιο, προς τον ειδικό γραμματέα του ΣΕΠΕ, τις αρμόδιες υπηρεσίες και τον Σύλλογό μας, σχετικά με τα πολύ οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιθεωρητές εργασίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, ιδίως μετά την πρόβλεψη, από τα τέλη του 2013, για επιβολή προστίμου ύψους 10.550 ευρώ στις περιπτώσεις διαπίστωσης αδήλωτης εργασίας.

Ο κ. Βρούτσης ήδη θριαμβολογεί για την «επιτυχία» του μέτρου (βλ. πχ εδώ).   Μιλάει πάντα βέβαια για πρόστιμα που έχουν επιβληθεί, όχι για όσα έχουν εισπραχθεί.  Ο νοών νοήτω, πχ αν έχει στοιχειώδη εικόνα για τις αποφάσεις των δικαστηρίων επί των αιτήσεων αναστολής και τη δικαίωση ή μη των προσφευγόντων εργοδοτών.  Όσο για την πραγματική εικόνα της αποτελεσματικότητας, ακόμα και έτσι, δείτε εδώ ένα τεκμηριωμένο άρθρο του Απ. Καψάλη.

Αυτό όμως που ενδιαφέρει τους συναδέλφους, που ρίχνονται απροστάτευτοι σε μια αγορά γεμάτη οργή κατά δικαίων και αδίκων, για να εφαρμόσουν τις φαεινές ιδέες της ηγεσίας τους με «την επιβολή υπέρογκων  προστίμων με μια διαδικασία έωλη συνταγματικά και τιμωρητική» όπου «οι Επιθεωρητές Εργασίας μετατρέπονται  σε οιονεί εκτελεστές δημίους μικρών επιχειρήσεων χωρίς δικαίωμα απολογίας», δεν είναι οι ανέξοδες ασκήσεις επί χάρτου μέσα στην ασφάλεια ενός γραφείου. 

Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι αν θα βγουν σώοι από την καθημερινή ρώσικη ρουλέτα που παίζουν με το που θα περάσουν το κατώφλι μιας επιχείρησης.

--------------------------

Αναμένουμε από όλους όσους έχουν εμπλακεί σε σχετικά περιστατικά να μας τα κοινοποιήσουν.  Για να σπάσουμε, όλοι μαζί, όποιο φράγμα σιωπής έχει δημιουργηθεί λόγω φόβου, υπόρρητων ή μη εκφοβισμών από εργοδότες και λοιπούς κλπ.  Πριν έρθει η μέρα που θα γίνουμε κοινωνοί πάρα πολύ σοβαρών καταστάσεων.  

 Ακολουθεί η αναφορά του συναδέλφου.  
Όσο για τις απορίες ποια ήταν η τύχη της … μάλλον με τις απορίες θα μείνουμε για πολύ καιρό ακόμα. 

--------------------------

«

ΑΝΑΦΟΡΑ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ

           Σκοπός της εν λόγω αναφοράς είναι να θέσει υπόψη σας προβλήματα, δυσλειτουργίες και παρενέργειες που έχουν προκύψει από την εφαρμογή της  υπ’ αριθμ. 27397/122/2013 απόφασης των Υπουργού και Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας σχετικά με την «επιβολή κυρώσεων κατά δέσμια αρμοδιότητα του Επιθεωρητή Εργασίας κατά τη διαπίστωση αδήλωτης εργασίας».

            Η απόφαση αυτή, εκδόθηκε συμπληρώνοντας την κατηγορία των παραβάσεων που περιγράφονται στο άρθρο 24 παρ 4 του Ν. 3996/11 και αφορούσαν αποκλειστικά παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας ευθέως αποδεικνυόμενες, όπως μη επίδειξη μιας σειράς στοιχείων (βιβλίου αδειών, ειδικού βιβλίου υπερωριών, βιβλίου ημερήσιων δελτίων απασχολούμενου προσωπικού οικοδομικών και τεχνικών έργων, έντυπων όρων ατομικών συμβάσεων εργασίας κτλ.) ή μη ανάρτηση πίνακα προσωπικού και ωρών εργασίας και μη ανάρτηση κανονισμού σε υπόχρεες επιχειρήσεις.

            Ωστόσο, η συμπερίληψη στην χορεία των «ευθέως αποδεικνυόμενων παραβάσεων» με την Υπουργική Απόφαση της μη αναγραφής «εργαζόμενου» σε πίνακα προσωπικού της επιχείρησης είναι προβληματική καθώς η διαπίστωση της παροχής εξαρτημένης εργασίας και άρα η συνεπαγόμενη υποχρέωση καταχώρησης σε πίνακα προσωπικού δεν μπορεί να αποτελέσει επ’ ουδενί ένα πασίδηλο πραγματικό γεγονός αλλά απαιτεί μια αποδεικτική έρευνα και μια λογική επεξεργασία από πλευράς του ελέγχοντος οργάνου. Άλλωστε, το ζήτημα της παροχής εξαρτημένης εργασίας, των προυποθέσεων παροχής της και του διαχωρισμού της από άλλα είδη συμβάσεων ή χαριστικών παροχών αποτελεί σημαντικό κομμάτι της θεωρίας του εργατικού δικαίου και έχει απασχολήσει πολλάκις την νομολογία των δικαστηρίων μας. Και είναι ιδιαίτερα ενδεικτικό της προχειρότητας της ρύθμισης πως ούτε στην υπουργική απόφαση ούτε μεταγενέστερα με ερμηνευτική εγκύκλιο ( που ακόμα αναμένεται…….) καταγράφονται αναλυτικά οι περιπτώσεις εξαίρεσης από την υποχρέωση καταχώρησης σε πίνακα προσωπικού (περιπτώσεις συγγένειας, μαθητείας, κτλ.) κάτι που δυσχεραίνει έτι περαιτέρω τα καθήκοντα των επιθεωρητών εργασίας και δημιουργεί ακόμα περισσότερες από τις δεδομένες λόγω της αυστηρότητας του μέτρου εντάσεις και προστριβές.

            Επιπλέον, δια της μεθόδου της ευθέως αποδεικνυόμενης παράβασης και της δέσμιας αρμοδιότητας για επιβολή κυρώσεων παρακάμπτεται η άσκηση από τον διοικούμενο του συνταγματικού του δικαιώματος της προηγούμενης ακρόασης (20 παρ 2 του Συντάγματος και άρθρο 6 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας), ενώ το ύψος του προστίμου εγείρει ζητήματα και ως προς την συμφωνία του με την αρχή της αναλογικότητας.

Αξίζει να αναφερθεί  ότι επιβολή προστίμου με την διαπίστωση ή την κοινοποίηση της παράβασης κατά δέσμια αρμοδιότητα προβλεπόταν με το άρθρο 85 του Ν. 4052/12 (απαγόρευση απασχόλησης παράνομα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών). Ωστόσο, ήδη με το άρθρο 24 του Ν. 4144/13 τροποποίηθηκε η διάταξη του άρθρου 93 του Ν. 4052/12 και προβλέπεται πλέον πως «καμία κύρωση ή μέτρο δεν επιβάλλεται , σύμφωνα με τα άρθρα 85 και 87, χωρίς προηγούμενη κλήτευση του εργοδότη προς παροχή εξηγήσεων».

            Στα ανωτέρω αναφερθέντα προβλήματα, μπορούμε να συμπεριλάβουμε και την πρόχειρη διατύπωση περί  ισχύοντος πίνακα προσωπικού (του ετήσιου;, του συμπληρωματικού;, και πως καλύπτεται η περίπτωση επιχειρήσεων χωρίς καθόλου πίνακα προσωπικού και δηλωμένους εργαζόμενους;......εγκύκλιος αναμένεται…..) καθώς και την έλλειψη πρόβλεψης σχετικά με τις επιβαλλόμενες ενέργειες σε περίπτωση που η μη καταχώρηση οφείλεται σε απλή παράλειψη και όχι σε  δόλο της επιχείρησης (καταχώρηση των προσλήψεων στον ΟΑΕΔ μέσω του Π/Σ ΕΡΓΑΝΗ αλλά όχι κατάστασης προσωπικού). 

            Στα πλαίσια εφαρμογής της ανωτέρω υπουργικής απόφασης, λοιπόν, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας μεταμορφώνεται σε έναν μονόπλευρα προσανατολισμένο οργανισμό προς την επιβολή υπέρογκων  προστίμων με μια διαδικασία έωλη συνταγματικά και τιμωρητική και οι Επιθεωρητές Εργασίας μετατρέπονται  σε οιονεί εκτελεστές δημίους μικρών επιχειρήσεων χωρίς δικαίωμα απολογίας. Επέρχεται επομένως μια στρέβλωση του ρόλου του Επιθεωρητή Εργασίας ο οποίος απέχει πλέον κατά πολύ του εξισορροπητικού και προωθητικού της κοινωνικής ειρήνης στους εργασιακούς χώρους ρόλου που του έχει αποδοθεί με την κυρωθείσα με τον Ν. 3249/55 και με υπερνομοθετική ισχύ υπ’ αριθμ. 81 ΔΣΕ.       

            Περαιτέρω, η όλη διαδικασία επιβολής του προστίμου σε συνδυασμό με την αυστηρότητά του αρμόζει μάλλον σε μια  ειδική υπηρεσία ενός σώματος ασφαλείας παρά σε ελεγκτικό Σώμα του Υπουργείου Εργασίας που αποτελείται από ανυπεράσπιστους υπαλλήλους. Εκτός εάν τα δημοσιεύματα περί ΡΑΜΠΟ του ΣΕΠΕ που συνόδευαν την παρουσίαση της είδησης σχετικά με την αυστηροποίηση των προστίμων προοιωνίζονται κάτι για το μέλλον. Προς το παρόν, με τις υπάρχουσες συνθήκες  εκτέλεσης των καθηκόντων των Επιθεωρητών Εργασίας, μάλλον θυμίζουμε περισσότερο χριστιανούς αγωνιζόμενους εν μέσω ρωμαικής αρένας. Η αντίδραση και η αντιμετώπιση που θα τύχουμε από τους εργοδότες που θα υποστούν την εφαρμογή της εν λόγω υπουργικής απόφασης εκτείνονται σε ένα ευρύ φάσμα, που με βάση την προσωπική μου εμπειρία περιλαμβάνει από υστερικές κραυγές, κλάματα και άσκηση έμμεσης ψυχολογικής βίας στην καλύτερη των περιπτώσεων και εκτείνεται μέχρι το σπάσιμο αντικειμένων, τα σπρωξίματα, τις προσβολές, τον εκφοβισμό και το κλείδωμά μας μέσα στην επιχείρηση ώστε να παρακολουθήσουμε ως άλλοι Νέρωνες τον εμπρησμό της επιχείρησης από  τα χέρια του ευρισκόμενου σε κατάσταση αμόκ εργοδότη. Και το κυριότερο είναι ότι οι σχετικές αντιδράσεις είναι ,δυστυχώς ,βάσει των συνθηκών που επικρατούν στην κοινωνία μέσα στα πλαίσια του αναμενόμενου και ήταν ήδη στην ημερήσια διάταξη και πριν την περιβόητη υπουργική απόφαση. Απλά, η κατάσταση πλέον έχει εκτραχυνθεί και είναι επιτακτική η λήψη μέτρων ώστε να αποσοβηθούν ακόμα πιο βάρβαρα και αποτρόπαια περιστατικά στο μέλλον. 

            Εν όψει των ανωτέρω εκτεθέντων, προτείνω να καθιερωθεί ως πρώτο και άμεσο μέτρο αντιμετώπισης της κατάστασης η υποχρεωτική παρουσία των αστυνομικών οργάνων σε όλους τους ελέγχους επιθεωρητών εργασίας ή μεικτών συνεργείων για αδήλωτη εργασία. Το να απαιτεί η πολιτική ηγεσία την εφαρμογή του συγκεκριμένου ακραίου  μέτρου από παντελώς απροστάτευτους υπαλλήλους ξεφεύγει από τα όρια του υπηρεσιακού καθήκοντος και φτάνει στα όρια του εξευτελισμού των συναδέλφων, της διακινδύνευσης της σωματικής και ψυχικής ακεραιότητάς τους. Εκτός και αν η  επιχειρούμενη αναβάθμιση του ΣΕΠΕ έχει αποφασιστεί να βασιστεί σε καταρρακωμένους συναδέλφους, που απλά αναμένουν μέσω της απόσπασης ή της μετάθεσης την απαλλαγή τους από τα άχθη του εργασιακού «παραδείσου» που βιώνουν.

            Επίσης,  προτείνω όπως υπάρξει επί  της ουσίας  επανεξέταση της διαδικασίας επιβολής του προστίμου μέσω της επαναφοράς της συνταγματικά επιβαλλόμενης διαδικασίας των γραπτών εξηγήσεων αλλά και την εκ νέου εξέταση του ζητήματος αντιμετώπισης της αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας με μέτρα ισορροπημένα και αποτελεσματικά (πηγή έμπνευσης μπορεί να αποτελέσει και η μελέτη του ILO σχετικά με την  αδήλωτη εργασία στη Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία συμμετείχε και ο προκάτοχός σας Ειδικός Γραμματέας του ΣΕΠΕ - EC Project GLO/12/24/EEC, Labour Inspection Strategies for combatting undeclared work in Europe).

            ΥΓ. Οι απόψεις που αναφέρθηκαν σχετικά με τις νομικές πλημμέλειες και τα πρακτικά προβλήματα εφαρμογής της υπουργικής απόφασης είναι προσωπικές, παρότι γνωρίζω ότι  εκφράζουν ένα σημαντικό αριθμό συναδέλφων. Αρμόδια, άλλωστε, να αποφανθούν  ιδιαίτερα σχετικά  με ζητήματα συνταγματικότητας είναι τα ελληνικά δικαστήρια. Θα πρέπει ωστόσο να προβληματιστείτε σχετικά με την κατάσταση  ενός υπαλλήλου που εφαρμόζει αποφάσεις με τις οποίες όχι μόνο διαφωνεί, αλλά και του στοιχίζουν σε επίπεδο συνειδησιακό αλλά και διακινδύνευσης της ακεραιότητάς του. Ελπίζω να συμφωνείτε ότι ο μοντέρνος ρόλος της Δημόσιας Διοίκησης δεν περιλαμβάνει υπαλλήλους άβουλους εκτελεστές αλλοπρόσαλλων μέτρων, υποτασσόμενους στην λογική του «σφάξε με αγά μου να αγιάσω». Είμαι άλλωστε σίγουρος ότι πιστεύετε πως ο σεβασμός της ανθρώπινης αξίας,  η προστασία της ακεραιότητας και της τιμής κάθε ατόμου αποτελούν συνταγματικά κατοχυρωμένα ανθρώπινα δικαιώματα που εφαρμόζονται μεταξύ άλλων και για τους  Επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων.      »

-----------------

Συμπληρωματικές πηγές:   iskra, Το Βήμα