ΤΑ ΝΕΑ ΕΠΩΔΥΝΑ ΑΝΤΕΡΓΑΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΗΘΕΝ ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

Του Απ.Καψάλη (από το iskra.gr)

Ως είθισται στην σύγχρονη εκδοχή της δημοκρατίας οι δημοσιογραφικές διαρροές υποκαθιστούν τις υποτυπώδεις δομές κοινωνικού διαλόγου και δια της επαναλήψεως συνδράμουν στην εμπέδωση των νέων κάθε φοράαντεργατικών νομοθετικών ρυθμίσεων πριν ακόμη την υιοθέτησή τους. Ταυτόχρονα, η δια του τύπου καθεστωτική προπαγάνδα στοχεύει στη διαμόρφωση μιας ψευδούς εικόνας σε σχέση με τις δήθεν αντιστάσεις απέναντι στην τρόικα των δύο κυβερνητικών εταίρων ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ στην προσπάθειά τους να αναβάλλουν προσωρινά την βέβαιη κατάρρευσή τους.

Ωστόσο, η υιοθέτηση των νέων -πλήρως συμφωνημένων με την τρόικα- δυσμενών μέτρων για τον κόσμο της μισθωτής εργασίας, αφενός προστίθεται σε ένα πλέγμα συνολικής απορρύθμισης της εργατικής νομοθεσίας που έχει επιτελεσθεί την τελευταία διετία και τελεί ακόμη σε ισχύ (Πίνακας 1) και αφετέρου, αποτελεί συνεπή και πολλές φορές εμπρόθεσμη εφαρμογή προηγούμενων μνημονιακών δεσμεύσεων.

Ανεξάρτητα εάν ψήφισαν ή όχι μέρος ή το σύνολο των διατάξεων των μνημονίων και τωνεφαρμοστικών τους νόμων οι βουλευτές των κομμάτων της συμπολίτευσης γνωρίζουν πολύ καλά ότι το νέο πακέτο είναι ένα ακόμη προβλεπόμενο μέτρο στην κατεύθυνση της συμφωνημένηςελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων και της μείωσης του κόστους εργασίας. Ειδικότερα:

α) Αποτελεί σαφή μνημονιακή δέσμευση (4046/2012) η αντικατάσταση του μέχρι πρότινος ισχύοντος συστήματος καθορισμού των κατωτάτων ορίων στις αποδοχές μέσα από ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις και μάλιστα το αρχικό χρονοδιάγραμμα έχει παραβιαστεί (Ιούλιος 2012). Έτσι, με την γνωστή Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου του περασμένου Φλεβάρη μειώθηκαν δραματικά οι κατώτατες αποδοχές της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας κατά 22% και 32% για τους νέους κάτω των 25 ετών, ενώ πάγωσαν και οι λεγόμενες ωριμάνσεις και αυξήσεις μέχρι η ανεργία να διαμορφωθεί σε επίπεδα κατώτερα του 10%. Σήμερα, απομένει η ολοκλήρωση του καθυστερημένου σχεδιασμού μέσα από τον νομοθετικό καθορισμό ενός ενιαίου νόμιμου ελάχιστου μισθού, έπειτα από διαβούλευση (όχι συμφωνία) με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις.

β) Η βασική μνημονιακή δέσμευση για ευέλικτες και φτηνές απολύσεις έχει σε μεγάλο βαθμό επιτευχθεί. Με τον αντι-ασφαλιστικό νόμο 3863/2010 και μέσα από την μείωση του χρόνου προειδοποίησης της καταγγελίας (έως 6 μήνες) η αποζημίωση απόλυσης μειώθηκε κατά 50% σε σχέση με τα ισχύοντα πριν το 2010 (βλ. Πίνακα 2), ενώ προβλέφθηκε και ένα σύστημα καταβολής διμηνιαίων δόσεων. Επίσης, με το τεκμήριο της δοκιμαστικής περιόδου για τους δώδεκα πρώτους μήνες οποιασδήποτε σύμβασης αορίστου χρόνου, η απόλυση είναι εφικτή με μηδενική αποζημίωση στο τέλος αυτού του διαστήματος. Σήμερα, επειδή πρέπει να μειωθεί περαιτέρω το κόστος απόλυσης ο χρόνος προειδοποίησης αναμένεται να μειωθεί στους τρεις μήνες και να τεθεί ανώτατο όριο στην αποζημίωση που θα αντιστοιχεί ενδεχομένως στους δώδεκα (+6 μήνες), έτσι ώστε να εκλείψει και το τελευταίο «αντικίνητρο» για την απόλυση ενός εργαζομένου με σημαντική προϋπηρεσία.

γ) Το πενθήμερο έχει ουσιαστικά καταργηθεί για το σύνολο των μισθωτών με τις διατάξεις ενός μνημονιακού νόμου κατά την προμνημονιακή περίοδο (Ν. 3846/2010) με τον οποίο προβλέφθηκε ότι η εργασία την 6η ημέρα προσαυξάνεται μόλις κατά 30%. Σήμερα, σχεδιάζεται η περαιτέρωσυρρίκνωση ή ακόμη και η κατάργηση κάθε προσαύξησης για την εργασία την 6η ημέρα, κάτι που ισχύει άλλωστε ήδη από τις αρχές του 2010 για μια μεγάλη κατηγορία εργαζομένων, αυτών οι οποίοι απασχολούνται στον κλάδο του επισιτισμού-τουρισμού και οι οποίοι αμείβονται με απλό ημερομίσθιοχωρίς καμία προσαύξηση.

δ) Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας έχει ήδη θεσμοθετηθεί και αναπροσαρμοστεί πολλές φορές τους τελευταίους 30 μήνες και μάλιστα σε ημερήσια, εβδομαδιαία ή άλλη βάση, ενώ με ειδικό σύστημα -που μπορεί ελεύθερα να συμφωνείται σε κλαδικό ή επιχειρησιακό επίπεδο- επιτρέπεται οποιαδήποτε παρέκκλιση από τα προβλεπόμενα στον νόμο. Άλλωστε, η επινόηση των Ενώσεων προσώπων έγινε για πρώτη φορά στο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (Ν. 3986/2011) με σκοπό να συνάπτονται ειδικές επιχειρησιακές συμφωνίες με αντικείμενο την διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Σήμερα σχεδιάζεται μια νέα αναπροσαρμογή ενδεχομένως με άξονα το ελάχιστο όριο ημερήσιας ανάπαυσης.

ε) Η νέα μείωση της απασχόλησης στον στενό και δημόσιο τομέα με απολύσεις, διαθεσιμότητες και εφεδρείες θα είναι ολέθρια. Τι δεν καταλαβαίνει ο κύριος Μανιτάκης; Δεν αποτελεί ρητή μνημονιακή επιδίωξη η συρρίκνωση της δημόσιας απασχόλησης; Το άρθρο 35 του αντι-δημοσιοϋπαλληλικού Νόμου 4024/2011 σαφώς ορίζει ότι η πρώτη φάση της καθολικής μεταρρύθμισης του δημοσίου τομέα ολοκληρώνεται το αργότερο στα τέλη του 2012 (και η δεύτερη το 2013), ενώ από πλείστα άλλα μνημονιακά κείμενα προκύπτει η ανάγκη της αναδιάρθρωσης (συγχώνευσης-κατάργησης) δεκάδων δημοσίων υπηρεσιών. Εντός του χρονοδιαγράμματος τελεί αυτήν την φορά η τρόικα, εκτός τόπου και χρόνου (θέλουν να μας πείσουν ότι) βρίσκονται οι κυβερνητικοί συνεταίροι.

Τα στελέχη της ΔΗΜΑΡ και του ΠΑΣΟΚ δεν μπορούν να εξακολουθούν να προσποιούνται. Άλλωστε, μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται κορυφαίοι και έγκριτοι νομικοί που αντιλαμβάνονται τι ακριβώς σημαίνει δανειακή σύμβαση, απορρέουσες δεσμεύσεις και εφαρμοστικές νομικές ρυθμίσεις.

Αν, παρ’ ελπίδα, ορισμένοι βουλευτές της συγκυβέρνησης δεν το έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη, πρέπει να τους επισημανθεί ότι δεσμεύονται πλήρως από τα μνημόνια που έχουν ψηφιστεί και στα οποία δεν νοούνται κόκκινες γραμμές, εφόσον συμμετέχουν σε μια κυβέρνηση η οποία αναγνωρίζει σε αυτά δεσμευτική ισχύ και τα εφαρμόζει απαρέγκλιτα.

Η μόνη δυνατότητα που έχουν είναι να αποκηρύξουν πολιτικά τα μνημόνια με σαφή δημόσιο τρόπο, να καταψηφίσουν τα νέα μέτρα, να υπερψηφίσουν τις προτάσεις νόμου του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ που καταργούν μνημονιακούς νόμους και να υποχρεώσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο νομικά τους δανειστές να καταγγείλουν αυτοί τα μνημόνια και να αποχωρήσουν οικειοθελώς οριστικά από την χώρα.

Πίνακας 1. Ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις από το 2010 μέχρι σήμερα και στα πεδία που πρόκειται να παρέμβει εκ νέου η κυβέρνηση με το νέο πακέτο μέτρων. ΙΝΕ/ΓΣΕΕ. επεξεργασία Καψάλης Α.

Πεδίο	Πριν τον μηχανισμό Στήριξης (Ν. 3833/2010, Ν.3844/2010 και Ν.3846/2010)	Έως 06/2010 (N.3845/2010, Ν. 3847/2010 και Ν.3863/2010)	Έως 12/2010 (Ν. 3871/2010 και Ν.3899/2010)	Έως 06/2011 (Ν.3919/2011, Ν.3920/2011, Ν.3979/2011, Ν.3986/2011, Ν.3996/2011)	Έως 06/2012 (Ν.4019/2011,Ν. 4024/2011, Ν. 4038/2012,Ν. 4046/2012 & ΠΥΣ αρ.6, Ν.4052/2012)
Μείωση-πάγωμα αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα					α) Μείωση των βασικών κατώτατων αποδοχών της ΕΓΣΕΕ i) κατά 22% για το σύνολο των εργαζομένων και ii) κατά 32% για τους νέους ηλικίας κάτω των 25 ετών και για τους εργαζόμενους με συμβάσεις μαθητείας (ΠΥΣ αρ. 6). Άμεση εφαρμογή στα νέα κατώτατα όρια αποδοχών χωρίς την σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. β) Πάγωμα όλων των αυξήσεων στις αποδοχές, οι οποίες επέρχονται με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας (όπως επιδόματα πολυετίας, χρόνου εργασίας, τριετίας κλπ) μέχρις ότου η ανεργία στην χώρα διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10% (ΠΥΣ αρ. 6). γ) Στόχευση για μείωση του ανά μονάδα κόστους εργασίας κατά 15% κατά την διάρκεια του προγράμματος δημοσιονομικής στρατηγικής (Ν. 4046). δ) Πρόβλεψη για σύνταξη σαφούς χρονοδιαγράμματος για την λεπτομερή αναμόρφωση της εθνικής γενικής σσε έως το τέλος Ιουλίου με στόχο την ευθυγράμμιση του πλαισίου του κατώτατου μισθού με αυτό συγκρίσιμων κρατών (Ν. 4046).
Δοκιμαστική περίοδος -Συμβάσεις ορισμένου χρόνου			Η διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου εξαπλασιάζεται, από δύο μήνες σε δώδεκα. Για όλες τις συμβάσεις αορίστου χρόνου οι πρώτοι δώδεκα μήνες λογίζονται αυτοδίκαια και αδιακρίτως ως απασχόληση δοκιμαστικής περιόδου με αποτέλεσμα να μπορεί ο εργοδότης να διακόψει στο σημείο αυτό την σχέση εργασίας χωρίς να καταβάλλει καμία αποζημίωση. Επί της ουσίας με αυτόν τον τρόπο εισάγεται ένα γενικευμένο μοντέλο μιας ιδιότυπης σύμβασης ορισμένου χρόνου ετήσιας διάρκειας (Ν.3899).
Ατομικές απολύσεις		Επέρχεται σημαντικός περιορισμός των αντικινήτρων για την καταγγελία της σύμβασης εργασίας: 1) μειώνεται κατ’ έμμεσο τρόπο το ύψος της αποζημίωσης έως και 50% διαμέσου της δραστικής μείωσης του χρόνου προειδοποίησης της απόλυσης, 2) καταργείται η υποχρέωση άμεσης καταβολής ολόκληρου του ποσού της αποζημίωσης και θεσπίζεται ελάχιστο όριο άμεσης (προ)καταβολής του ποσού που αντιστοιχεί σε δύο μηνών αποδοχές, ενώ παρέχεται η δυνατότητα εξόφλησης του υπολοίπου σε διμηνιαίες δόσεις, το ύψος των οποίων δεν πρέπει να είναι μικρότερο από τις αποδοχές δύο μηνών.
Χρόνος εργασίας/ Διευθέτηση του χρόνου εργασίας	α) Επαναρρυθμίζεται το καθεστώς της διευθέτησης του συνολικού εργάσιμου χρόνου (Ν. 3846). β) Διατηρείται ο αποκλειστικός ρόλος των συλλογικών συμβάσεων (Ν. 3846). γ) Καταργείται η επιτροπή διευθέτησης του Ν. 3385/05 και οι συλλογικές διαφορές παραπέμπονται στον ΟΜΕΔ (Ν. 3846). δ) Διατηρείται η 4μηνη και 12μηνη διευθέτηση (Ν. 3846). ε) Εισάγεται η δυνατότητα κλαδικών και επιχειρησιακών συμβάσεων με περιεχόμενο εκτός του περιοριστικού πλαισίου των ισχυουσών διατάξεων (Ν. 3846).	Μεταρρυθμίζεται ο Νόμος 3385/2005 σε ό,τι αφορά στην διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Η προσαύξηση της υπερεργασίας από 25% μειώνεται στο 20% και η αντίστοιχη για την υπερωρία για τις πρώτες 120 ώρες από 50% στο 40% και για τις υπόλοιπες από το 75% στο 60% (Ν.3863).		α) Οι εβδομαδιαίες ώρες εργασίας των υπαλλήλων του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των λοιπών ΝΠΔΔ καθορίζονται από 37,5 σε 40 (Ν.3979). β) Εισάγονται (Ν. 3986) νέες δυνατότητες και 2 μοντέλα διευθέτησης του χρόνου εργασίας προς αντικατάσταση των σχετικών μεταρρυθμίσεων του Ν. 3846/2010 σε επιχειρήσεις με συμβατικό ωράριο 40 ωρών. Ως αντιστάθμισμα, αντί των μειώσεων ωρών εργασίας παρέχεται η δυνατότητα χορήγησης ημερών ανάπαυσης (ρεπό) ή συνδυασμού μειωμένων ωρών εργασίας και ημερών ανάπαυσης. Κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης η ημερήσια εργασία δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις 10 ώρες. Τέλος, σε περιπτώσεις υπέρβασης του νόμιμου ημερήσιου ωραρίου, οι διατάξεις που αφορούν στην υπερεργασία (ως ισχύουν με τον Ν. 3863, βλ. διπλανή στήλη) δεν εφαρμόζονται κατά την εν λόγω διευθέτηση τηρουμένων των κάτωθι ανωτάτων ορίων. Αντιθέτως η υπέρβαση των συμφωνηθέντων μειωμένων ωραρίων αμείβεται σύμφωνα με όσα ορίζονται σχετικά με την υπερεργασία-υπερωρία στον Ν.3863. Ειδικότερα ως προς τον τύπο της διευθέτησης: 1) προβλέπεται η δυνατότητα εργασίας μέχρι και κατά 2 επιπλέον ώρες ημερησίως για 6 μήνες (από 4) μέσα σε διάστημα δώδεκα μηνών (περίοδος αναφοράς). Οι ώρες εργασίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν τις 48 ανά εβδομάδα και κατά μέσο όρο τις 40 κατά τη περίοδο του εξαμήνου, 2) προβλέπεται εναλλακτικά η δυνατότητα κατανομής μέχρι 256 ωρών εντός 1 ημερολογιακού έτους σε χρονικές περιόδους έως 32 εβδομάδων και με αντίστοιχο μειωμένο αριθμό ωρών κατά το λοιπό διάστημα του ημερολογιακού έτους. γ) Με επιχειρησιακές ή κλαδικές συλλογικές συμβάσεις μπορεί να καθορίζεται άλλο σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κλάδου ή της επιχείρησης (Ν. 3986). δ) Εισάγεται ο θεσμός (Ν. 3986) της ένωσης προσώπων σε επιχειρησιακό επίπεδο για την σύναψη συμφωνίας αναφορικά με την διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Η ένωση προσώπων μπορεί να συσταθεί και σε επιχειρήσεις με λιγότερο από 20 άτομα από το 15% του συνόλου των εργαζομένων και από το 25% των εργαζομένων στις υπόλοιπες επιχειρήσεις, χωρίς να πρόκειται για εργατικό σωματείο και χωρίς να διέπεται από τον Ν. 1264/1982.
5ήμερο	Σε περιπτώσεις πενθήμερης απασχόλησης η εργασία κατά την 6η ημέρα προσαυξάνεται κατά 30%. Εξαιρούνται από την προσαύξηση οι εποχιακά απασχολούμενοι στον επισιτισμό-τουρισμό (Ν. 3846).

Πίνακας 2. Αποζημίωση Υπαλλήλων, ΚΕΠΕΑ/ΓΣΕΕ

Σύμφωνα με τους  Ν.2112/1920, Ν.3198/1955 και τον νέο Νόμο 3863/2010

ΧΡΟΝΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ (στον ίδιο εργοδότη)	ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ (Τακτικές αποδοχές)	ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
		Χρόνος προειδοποίησης	Ποσόν αποζημίωσης
1 έτος συμπληρωμένο	2 μηνών	1 μήνας	1 μηνός
2 έτη συμπληρωμένα	2 μηνών	2 μήνες	1 μηνός
3 έτη συμπληρωμένα	2 μηνών	2 μήνες	1 μηνός
4 έτη συμπληρωμένα	3 μηνών	2 μήνες	1 1/2 μηνών
5 έτη συμπληρωμένα	3 μηνών	3 μήνες	1 1/2 μηνών
6 έτη συμπληρωμένα	4 μηνών	3 μήνες	2 μηνών
7 έτη συμπληρωμένα	4 μηνών	3 μήνες	2 μηνών
8 έτη συμπληρωμένα	5 μηνών	3 μήνες	2 1/2 μηνών
9 έτη συμπληρωμένα	5 μηνών	3 μήνες	2 1/2 μηνών
10 έτη συμπληρωμένα	6 μηνών	4 μήνες	3 μηνών
11 έτη συμπληρωμένα	7 μηνών	4 μήνες	3 1/2 μηνών
12 έτη συμπληρωμένα	8 μηνών	4 μήνες	4 μηνών
13 έτη συμπληρωμένα	9 μηνών	4 μήνες	4 1/2 μηνών
14 έτη συμπληρωμένα	10 μηνών	4 μήνες	5 μηνών
15 έτη συμπληρωμένα	11 μηνών	5 μήνες	5 1/2 μηνών
16 έτη συμπληρωμένα	12 μηνών	5 μήνες	6 μηνών
17 έτη συμπληρωμένα	13 μηνών	5 μήνες	6 1/2 μηνών
18 έτη συμπληρωμένα	14 μηνών	5 μήνες	7 μηνών
19 έτη συμπληρωμένα	15 μηνών	5 μήνες	7 1/2 μηνών
20 έτη συμπληρωμένα	16 μηνών	6 μήνες	8 μηνών
21 έτη συμπληρωμένα	17 μηνών	6 μήνες	8 1/2 μηνών
22 έτη συμπληρωμένα	18 μηνών	6 μήνες	9 μηνών
23 έτη συμπληρωμένα	19 μηνών	6 μήνες	9 1/2 μηνών
24 έτη συμπληρωμένα	20 μηνών	6 μήνες	10 μηνών
25 έτη συμπληρωμένα	21 μηνών	6 μήνες	10 1/2 μηνών
26 έτη συμπληρωμένα	22 μηνών	6 μήνες	11 μηνών
27 έτη συμπληρωμένα	23 μηνών	6 μήνες	11 1/2 μηνών
28 έτη συμπληρωμένα	24 μηνών	6 μήνες	12 μηνών

* Ο Απόστολος Καψάλης είναι ερευνητής εργασιακών σχέσεων. Ως βάση σχολιασμού ελήφθη υπόψη το κείμενο του σχεδίου του μνημονίου για τα εργασιακά που διέρρευσε στο Βήμα την περασμένη Κυριακή.

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2012.